Tình trạng kiệt quệ cảm xúc có thể phát sinh khi ai đó trải qua giai đoạn căng thẳng quá mức trong công việc hoặc cuộc sống cá nhân.
Khi mọi người cảm thấy cạn kiệt cảm xúc, nó có thể khiến họ cảm thấy mất hoàn toàn năng lượng, chán nản và mệt mỏi. Những cảm giác này có xu hướng tích tụ trong một thời gian dài, mặc dù mọi người có thể không nhận thấy các dấu hiệu cảnh báo sớm.
Điều này có thể có tác động đáng kể đến cuộc sống hàng ngày, các mối quan hệ và hành vi của một người. Trong bài viết này, tôi thảo luận về các triệu chứng, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ của tình trạng kiệt sức về cảm xúc và khám phá các cách mọi người có thể điều trị hoặc ngăn ngừa nó xảy ra.
Nguyên nhân nào gây ra tình trạng cạn kiệt cảm xúc?
Căng thẳng kéo dài hoặc một cú shock có thể gây kiệt quệ tinh thần.
Sự cạn kiệt cảm xúc thường phát sinh sau một thời gian căng thẳng và bế tắc
Những điều khác nhau có thể góp phần làm kiệt quệ cảm xúc ở mọi người, tùy thuộc vào khả năng chịu đựng của một người đối với căng thẳng và các yếu tố khác trong cuộc sống của họ vào thời điểm đó.
Ví dụ về những điều có thể gây ra kiệt quệ về mặt cảm xúc bao gồm:
• Trải qua một thay đổi quan trọng trong cuộc sống, chẳng hạn như ly hôn hoặc cái chết của một người thân yêu
• Gặp căng thẳng về tài chính
• Sinh con hoặc nuôi con
• Vô gia cư
• Đối mặt với nhiều thứ cùng một lúc, chẳng hạn như công việc, gia đình và học tập
• Sống với một tình trạng bệnh mãn tính
• Làm việc nhiều giờ mỗi ngày
• Làm việc trong môi trường áp lực cao
Thông thường, tình trạng cạn kiệt cảm xúc xảy ra nếu ai đó cảm thấy bị shock bởi các yếu tố trong cuộc sống của họ. Họ tin rằng đã mất kiểm soát cuộc sống của mình hoặc họ có thể không cân bằng giữa việc chăm sóc bản thân với các nhu cầu khác của cuộc sống.
Các triệu chứng
Sự cạn kiệt cảm xúc gây ra những tác động cả về thể chất và cảm xúc, do đó, có thể ảnh hưởng đến hành vi của một người. Các triệu chứng có thể tích tụ theo thời gian và với sự căng thẳng lặp đi lặp lại, mặc dù mọi người có thể không nhận ra những cảnh báo sớm.
Tìm kiếm và nhận biết các triệu chứng của kiệt sức về cảm xúc ở bản thân và những người khác là cần thiết để một người có thể bắt đầu thực hiện các bước hướng tới cảm giác tốt hơn.
Ở đây, chúng tôi thảo luận về một số triệu chứng phổ biến của kiệt sức về cảm xúc:
THAY ĐỔI TÂM TRẠNG
Sự cạn kiệt cảm xúc ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khoẻ tâm thần của một người .
Ban đầu mọi người có thể nhận thấy rằng họ đang cảm thấy hoài nghi hoặc bi quan hơn bình thường. Họ có thể mất động lực để làm việc, hòa nhập xã hội hoặc thực hiện các công việc đơn giản.
Cuối cùng, những cảm giác này có thể trở nên mạnh mẽ hơn và khiến họ cảm thấy bị mắc kẹt hoặc mất kết nối với người thân và không gian gia quen thuộc
Cạn kiệt cảm xúc có thể dẫn đến cảm giác:
• Tức giận và cáu kỉnh
• Sự lo sợ
• Thờ ơ
• Phiền muộn
• Sự thất bại
• Thiếu động lực
• Vô vọng
• Bi quan
Những người bị lo lắng, trầm cảm và có ý nghĩ tự làm hại bản thân nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ hoặc nhà trị liệu càng sớm càng tốt.
KHÓ KHĂN VỀ TƯ DUY
Những người bị kiệt sức về cảm xúc có thể trải qua những thay đổi trong suy nghĩ và trí nhớ. Một số người gọi những triệu chứng này là “sương mù não.” Chúng bao gồm:
• Lú lẫn
• Khó tập trung
• Hay quên
• Thiếu trí tưởng tượng
• Mất trí nhớ
Nghiên cứu cho thấy rằng cảm giác kiệt sức, liên quan đến cạn kiệt cảm xúc, đến sự suy giảm trong ba lĩnh vực nhận thức chính:
• Chức năng điều hành, chẳng hạn như lập kế hoạch và tổ chức
• Chú ý
• Ký ức
Việc này có thể đặc biệt gây khó khăn khi họ đang phải cố gắng giải quyết các tình huống căng thẳng, bao gồm áp lực công việc hoặc các nhiệm vụ đòi hỏi nhiều cảm xúc.
VẤN ĐỀ VỀ GIẤC NGỦ
Trong giai đoạn căng thẳng của cuộc sống, việc duy trì thói quen ngủ đều đặn có thể là một điều khó khăn.
Những người bị kiệt sức về cảm xúc cũng cảm thấy mệt mỏi về thể chất và có thể khó ngủ.
Tâm trạng kém và “sương mù não” có thể khiến bạn khó rời khỏi giường vào buổi sáng hoặc làm gì đó cho qua ngày.
THAY ĐỔI THỂ CHẤT
Các vấn đề về cảm xúc có thể biểu hiện ra thể chất, bao gồm:
• Thay đổi cảm giác thèm ăn
• Vấn đề về tiêu hóa
• Đau đầu
• Tim đập nhanh
• Giảm hoặc tăng cân
ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG VIỆC VÀ CÁC MỐI QUAN HỆ CÁ NHÂN
Những thay đổi về thể chất, cảm xúc và nhận thức có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ của một người và khả năng hoạt động của họ ở nhà và nơi làm việc, chẳng hạn như:
• Ít khả năng kết nối với những người khác ở mức độ cá nhân hoặc tình cảm
• Tăng tỷ lệ vắng mặt trong công việc
• Thiếu nhiệt tình trong công việc và cuộc sống cá nhân
• Lòng tự trọng thấp
• Thường xuyên lỡ kế hoặch
• Hiệu suất công việc kém
• Rút lui khỏi những người khác hoặc các nhóm làm việc
Ai có nguy cơ cạn kiệt cảm xúc?
Bất kỳ ai cũng có thể bị cạn kiệt cảm xúc, đặc biệt nếu họ sống với căng thẳng lâu dài hoặc nếu gần đây họ đã trải qua một sự thay đổi đáng kể trong cuộc sống.
Nhưng một số người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác, bao gồm những người gặp phải những trường hợp sau:
Yêu cầu việc làm
• Những người có công việc đòi hỏi cao, chẳng hạn như y tá, có nguy cơ bị kiệt sức về mặt tinh thần.
• Những người làm công việc căng thẳng có nhiều khả năng bị kiệt sức và kiệt sức về mặt tinh thần hơn những người khác.
• Ví dụ, các giáo sư y khoa trong giai đoạn đầu của sự nghiệp cho thấy các chỉ số cao hơn về mức độ cạn kiệt cảm xúc và nguy cơ kiệt sức.
• Nghiên cứu cho thấy rằng rằng những người có nhu cầu công việc cao và những người bận tâm với những suy nghĩ về công việc trong thời gian giải trí, có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn.
• Các nhân viên cảnh sát, y tá, nhân viên xã hội và giáo viên cũng có thể gặp nhiều rủi ro hơn những người khác.
• Những người làm công việc mà họ không thích
• Người có một công việc kém phù hợp
• Người phải làm việc nhiều giờ
• Cảm thấy thiếu kiểm soát trong công việc
Chủ nghĩa hoàn hảo
• Những cá nhân phấn đấu cho những gì họ coi là “hoàn hảo” trong một hoặc nhiều lĩnh vực của cuộc sống của họ thường cảm thấy kiệt sức và cạn kiệt cảm xúc. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chủ nghĩa hoàn hảo là một yếu tố nguy cơ của những tình trạng như vậy.
• Theo cách giải thích, những người theo chủ nghĩa hoàn hảo có nhiều khả năng khiến bản thân bị căng thẳng quá mức bằng cách gánh vác nhiều hơn những gì họ có thể thoải mái quản lý.
Sự cô đơn
• Cô đơn có thể làm tăng cảm giác kiệt sức, những người không có nhiều mối quan hệ thân thiết có thể có ít người chia sẻ cảm xúc của họ hơn.
• Những nghiên cứu cho thấy rằng việc nuôi dưỡng các mối quan hệ xã hội có thể giúp mọi người giảm bớt tác hại của việc kiệt sức, bằng cách thúc đẩy khả năng phục hồi và tăng cảm giác hạnh phúc hơn.
Chăm sóc bản thân kém
• Những người không ưu tiên bản thân có thể dễ bị kiệt sức về mặt tinh thần. Điều này có thể bao gồm những người không tập thể dục, ngủ đủ giấc hoặc ăn uống không tốt cho sức khỏe.
• Ví dụ, một số nghiên cứu liên hệ giữa việc ngủ không đủ giấc với nguy cơ kiệt sức cao hơn.
• Sử dụng quá nhiều rượu hoặc các chất gây phụ thuộc khác cũng có thể làm tăng nguy cơ.
Các yếu tố khác
Một người có nhiều khả năng bị cạn kiệt cảm xúc nếu họ:
• Sử dụng các cách tiêu cực để đối phó với căng thẳng, chẳng hạn như ma túy hoặc rượu
• Cảm thấy họ thiếu thốn, chẳng hạn như địa vị, tiền bạc hoặc người thân
• Sống hoặc làm việc trong môi trường mà họ không được thoải mái bày tỏ ý kiến của mình
Kiệt sức và cạn kiệt về cảm xúc
Các nhà tâm lý học lần đầu tiên bắt đầu sử dụng thuật ngữ “kiệt sức” vào những năm 1970 để mô tả tác động của căng thẳng nghiêm trọng đối với những nhân viên trong các lĩnh vực phục vụ như bác sĩ và y tá.
Ngày nay, mọi người sử dụng “kiệt sức” để mô tả kết quả của căng thẳng mãn tính đối với bất kỳ ai.
Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ , cạn kiệt cảm xúc là một trong 3 triệu chứng của kiệt sức. Hai cái còn lại là:
• Xa lánh khỏi các hoạt động công việc . Những người kiệt sức ngày càng trở nên căng thẳng hơn trong công việc của họ. Họ có thể cảm thấy khó thoả thuận hơn với tổ chức của mình và họ có thể xa cách với đồng nghiệp.
• Giảm hiệu suất . Bực mình gây ra sự hoài nghi và cảm giác tiêu cực về các nhiệm vụ liên quan đến công việc. Cùng với tình trạng kiệt sức về mặt tinh thần, điều này khiến những người kiệt sức có thể để công việc lỡ hạn và hoạt động kém hiệu quả.
Điều trị và phục hồi
Để giảm tình trạng kiệt sức và cạn kiệt về cảm xúc, mọi người thường cần thay đổi lối sống. Trong một số trường hợp, họ có thể yêu cầu thuốc hoặc liệu pháp trị liệu.
Giảm căng thẳng
Nếu có thể, mọi người nên cố gắng giảm bớt các nguồn gây căng thẳng. Họ có thể đảm nhận ít nhiệm vụ hơn, ủy quyền cho người khác và yêu cầu giúp đỡ. Một cách khéo léo khác là cân nhắc chuyển sang một vai trò hoặc tổ chức khác nếu công việc hiện tại là một nguy cơ căng thẳng đáng kể.
Lựa chọn lối sống lành mạnh
Sống một cuộc sống lành mạnh có thể cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần và tăng cường khả năng phục hồi. Để làm điều này:
• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng, nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein
• Hạn chế uống rượu.
• Tránh hút thuốc lá.
• Tập thể dục 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
• Thiết lập thói quen ngủ bằng cách đi ngủ vào cùng một giờ mỗi đêm và ngủ từ 7 đến 9 giờ.
Duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống
Tạm dừng công việc để làm điều gì đó sáng tạo có thể giúp ngăn ngừa và điều trị căng thẳng.
Đảm bảo mình có thể lên kế hoạch cho các kỳ nghỉ và ngày nghỉ ngơi thường xuyên.
Mọi người nên nghỉ giải lao theo lịch trình trong ngày và dành thời gian cho những việc họ thích ít nhất hàng tuần. Điều này có thể bao gồm:
• Vẽ tranh
• Sưu tập các vật phẩm, chẳng hạn như tem hoặc tiền xu
• Làm vườn
• Đọc sách
• Xem một bộ phim
• Dành thời gian với thú cưng
• Đi bộ trong công viên
Thực hành chánh niệm
• Thực hành chánh niệm thường xuyên có thể làm giảm lo lắng, trầm cảm và cải thiện tâm trạng.
• Theo một nghiên cứu, những người thực hành chánh niệm báo cáo ít bị cạn kiệt cảm xúc và họ hài lòng hơn trong công việc so với những người không sử dụng kỹ thuật chánh niệm.
Kết nối với những người khác
• Mất kết nối xã hội vừa là một triệu chứng vừa là một yếu tố nguy cơ gây cạn kiệt cảm xúc. Để tránh kiệt sức về mặt tinh thần và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, mọi người nên cố gắng kết nối với những người khác bất cứ khi nào có thể.
• Gặp gỡ bạn bè, tham gia câu lạc bộ hoặc nhóm đi bộ, và tiếp cận với gia đình và hàng xóm là tất cả những cách kết nối xã hội.
Thay đổi thái độ của bạn
Thay đổi suy nghĩ của một người có thể thay đổi tâm trạng và hành vi của họ. Những thay đổi nhỏ này có thể có tác động lớn đến thể chất và tình cảm. Ví dụ về những cách thay đổi suy nghĩ tiêu cực bao gồm:
• Tập trung vào những gì đang diễn ra tốt đẹp trong cuộc sống hơn là những gì không tốt đẹp
• Thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng những suy nghĩ tích cực hoặc thực tế hơn
• Tránh so sánh với những người khác
• Chấp nhận rằng đôi khi cảm giác tiêu cực xảy ra và không chống lại chúng
• Sống hiện tại thay vì tập trung vào quá khứ hoặc cố gắng dự đoán tương lai
• Nhớ rằng những cảm giác vô ích này sẽ qua đi
Gặp nhà trị liệu hoặc bác sĩ
• Liệu pháp trị liệu có thể là một cách hiệu quả để điều trị chứng cạn kiệt cảm xúc. Một nhà trị liệu có thể giúp mọi người vượt qua căng thẳng, lo lắng và trầm cảm. Chúng có thể giúp các cá nhân trống lại những suy nghĩ tiêu cực và trang bị cho họ những kỹ năng đối phó.
• Đôi khi, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc để điều trị trầm cảm hoặc lo lắng.
Phòng ngừa
Nhiều phương pháp điều trị chứng cạn kiệt cảm xúc cũng có thể giúp ngăn chặn nó xảy ra ngay từ đầu.
• Giảm căng thẳng ở nhà và nơi làm việc
• Tham gia vào các hoạt động thú vị
• Dành thời gian cho bản thân
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh
• Tập thể dục thường xuyên
• Hạn chế rượu và tránh thuốc lá
• Ngủ đủ giấc
• Duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống
• Kết nối với bạn bè, gia đình và những người khác
• Giữ một suy nghĩ tích cực
• Thực hành chánh niệm và thiền định
• Tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp khi bắt đầu lo lắng hoặc những thay đổi khác trong tâm trạng
Mọi người có thể bị cạn kiệt cảm xúc sau một thời gian căng thẳng quá mức. Nó có thể có những ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe thể chất và tinh thần, sự nghiệp và mối quan hệ của một người với những người khác. Tình trạng kiệt quệ cảm xúc là một vấn đề mới của xã hội, và có xu hướng tăng dần trong thời gian tới, với Việt Nam mặc dù nhiều người rơi vào tình trạng này, nhưng vấn đề của họ lại không được tôn trọng, ngay chính người thân của họ lại đẩy tình trạng của họ tăng lên.
Việc không ý thức được tình trạng cạn kiệt cảm xúc như một vấn đề về sức khoẻ khiến nhiều người rơi vào bế tắc và suy sụp, nó dường như hạn chế cuộc đời của họ, sự thiếu hiểu biết dẫn đến các chiến lược đối phó trở nên không hiệu quả, thất vọng và sự mệt mỏi tăng dần theo thời gian. Tình trạng này có thể gặp ở bất cứ lứu tuổi nào, trong các hoàn cảnh khác nhau, vì thế việc người thân nhận biết các dấu hiệu có thể có ở những người xung quanh mình sẽ là một sự giúp đỡ quan trọng với họ.
Một tình trạng sức khoẻ tâm thần lành mạnh là điều kiện không thể thiếu để mỗi người sống hạnh phúc, vui vẻ, có một thể lực tốt và năng lực làm việc hiệu quả, duy trì các mối quan hệ xã hội tốt đẹp.
Để được hỗ trợ về chứng cạn kiệt cảm xúc, khó ngủ, mất ngủ lâu năm có thể đặt câu hỏi hoặc theo dõi nhà nghiên cứu thôi miên Dương Minh Tuấn để có thêm nhận thức đúng đắn.